سوال – غضب الهی یعنی چه ؟

خدا چگونه خشمگین می شود ؟ عوامل آنرا توضیح بدهید .
پاسخ – غضب در انسانها یک حالت نفسانی ، روحی و روانی است . وقتی خلاف میل و خواسته ی ما کاری انجام می گیرد ، جوششی در خون ما ایجاد می شود که ما را تحریک عصبی و فعال می کند و فریاد می زنیم و نگرانی هایی است که در چهره پیداست . غضب در خدای متعال به این معنا نیست . غضب در خدای متعال به معنای دورشدن از رحمت خاص است .

خداوند یک رحمت گسترده ای دارد و تمام عالم وجود بر سر این سفره ی رحمت هستند و از آن استفاده می کنند که آنرا ر�ت تعبیر می کنیم . یک رحمت ویژه ای دارد که این را به رحمت رحیمیت تعبیر می کنیم . خداوند هم رحمان و هم رحیم است .نسبت به همه ی موجودات رحمان است و  در برخی از موارد توفیقات ویژه ، کمالات خاص و عنایت های خاص ویژه رحیم است . رحمت ویژه را رحمت رحیمیه می گویند .

وقتی می گوییم خدا غضب کرده یعنی انسان کاری کرده که خودش را از این رحمت الهی محروم کرده است . دیگر اینکه در نظام آفرینش و دستگاه خدای متعال محرومیت و حرمان وجود ندارد . خداوند هیچ کس را محروم نمی کند . بعبارتی خدا به هیچ کس غضب نمی کند .

 پس اگر می گوییم حرمان در دستگاه هستی وجود ندارد ، پس چرا در مورد حرمان و غضب صحبت می کنیم ؟

 یک وقت ما ا ین بحث را از ناحیه ی خداوند نگاه می کنیم . این مثل خورشیدی است که دارد نور می دهد . وقتی خورشید نور می دهد به آن کس که نزدیک است یا دور است به آن کسی که پشت دیوار است یا آن کسی که مقابل خورشید قرار گرفته ، همه ی اینها برای خورشید مساوی است اما برای طرف مقابل متفاوت است .یکی آمده خودش را در معرض نور خورشید قرار داده واز نور مستقیم خورشید استفاده می کنیم ، یکی پشت دیوار رفته و به او نور کمتری می خورد ولی باز از نور استفاده می کند . یکی در اتاق را به روی خودش بسته و پرده ها را هم کشیده است . اینجا خورشید امساک فیض نمی کند . خورشید نورش را تقسیم نمی کند مثلا بگوید که به تو کمتر نور می دهم و به یکی بیشتر می دهم . شخصی با تفاوت مواضعی که گرفته ، بهره مندی او از نور خورشید متفاوت می شود . رحمت خدای متعال برای همه است . ریزش رحمت او برای خاص و عام می آید اما این ما هستیم که خودمان را در مدار  بهره مندی و استفاده از آن رحمت الهی قرار می دهیم یا اینکه در پستوخانه ی نفس مان مخفی می شویم . هر چه خدا     می گوید که به سمت عبادت ، نماز و ترک گناه بیا ، ما به فضای گناه و آلوده می رویم . این عمل باعث می شود که ما از رحمت ویژه ی الهی فاصله بگیریم و در اینجاست که می گویند خدا بر او غضب کرده است . حالا غضب الهی این طور نیست که خشمگین شده و دندانهایش را بهم فشار آورده است . در آیه هشتاد و یک سوره ی طه به این بحث اشاره می کند . ریشه غضب الهی و فعال شدن آن در درون ما انسانهاست . خدا سیستم ما را جوری آفریده که یکسری بایدها و نبایدهایی هست ، اگر ما خلاف این عمل کردیم یعنی فاصله گرفتیم . خدا هیچ گاه از دست ما عصبانی نمی شود بلکه ما هستیم که از خداوند دور می شویم .این دوری از خداوند یعنی خدا غضب کرد.می فرماید : از پاکی ها بخورید و بیاشامید ( هر کاری که می کنید پاکی و طهارت باشد ) اگر علیه اینها طغیان کردید از رحمت خدا دور می شوید و سقوط می کنید . خدا از سر رحمت می گوید که خودت را از رحمت من دور نکن . این معنای غضب که ریشه ای در خود ما انسانها دارد .

 پس نگویید که خدا علیه ما غضب کرده است ، تو از خدا فاصله گرفته ای . این غضب به نفع خودت برمی گردد .

 چرا خدا غضب می کند ؟

خدا غضب نکرده است ، تو داری از رحمت الهی دور می شوی و در حقیقت خدا از تو طلبکار است نه اینکه تو از خدا طلبکار باشی . خدا می فرماید که من این فضای قشنگ را برای تو فراهم کرده ام ، چرا از این فضا دور می شوی ؟ دیگر این که خوراک انسان پاکی است . خوراک یعنی نگاه ، گفتار ، شنیدن و اخلاقیاتی که از ما صادر     می شود خوراک ماست . خوراک چیزی است که ما را می پروراند و می سازد . تمام هویت و حقیقت ما را اخلاقیات و اندیشه ها می سازند . خدا ما را طوری آفرید که پاکی ها را مصرف کنیم . اگر ناپاکی باشد حال ما را بهم می ریزد . معده غذای سالم می خواهد اگر غذای مسموم به آن بدهیم حالت تهوع به آن دست می دهد . یعنی این گوارش را خدا جوری آفرید که پاکی را مصرف کند . کسانی هستند که این قدر غذای ناپاک می خورند و ادامه می دهند که این عادت ثانویه می شود . مثل کسانی که گناه پشت سر هم می کنند و این یک عادت ثانویه برایشان می شود . بر اساس فطرت اولیه این شخص نمی خواهد که گناه کند ولی مزه های دنیوی بر کامش غالب شده است . فطرت سالم او گناه را نمی طلبد . پس خدا ما را با یکسری بایدها و نباید ها آفریده است . اگر این کارها را انجام بدهیم هویت ما ساخته می شود و ما رشد می کنیم . پس تمام آنچه که با شأن ، شخصیت و هویت انسانی سازش ندارد منشا غضب الهی خواهد بود . یعنی دور شدن از رحمت ویژه ی الهی . خدا سیستم ما را جوری آفریده که ما با رفتارهای زیبا و ترک آلودگی ها ، ما انرژی های برتر در نظام هستی را جذب می کنیم . انجام آلودگی و ترک پاکی یک سیستم دفاعی را در مقابل آلودگی ها ایجاد می کند و      نمی گذارد آن انرژی مثبتی که در عالم صادر می شود به ما برسد . خدا به ما عقل داد که بفهمیم . پیامبر قرآن امام و وحی برای تو فرستادم که سراغ اینها بروی و بفهمی .
در مورد عوامل غضب الهی باید گفت که این مسئله این قدر مهم است که در نماز و   سوره ی حمد ، خدا گویش عبودیت و بندگی را در زبان ما گذاشته است . بگو غیر المغضوب علیهم .یعنی خدایا من را در مسیر مستقیم قرار بده نه آنهایی که گرفتار غضب شده اند . خدایا من مسیری بروم که در آن چالش نباشد و سقوط نکنم . اگر ما در فضای   باید ها و نباید ها قرار بگیریم مورد غضب الهی قرار نمی گیریم . هر مقداری که خلاف بکنیم گرفتار غضب می شویم . تمام گناهان ما را گرفتار غضب می کند . ترک واجبات ما را گرفتار غضب می کند . در نوع نگاهی که ما به گناه داریم این است که به کوچکی گناه نگاه نکنید به بزرگی کسی که از او نافرمانی کردید نگاه کنید . بعضی ها می گویند که مگر من چکار کرده ام ؟ این خیلی خطرناک است . اگر بی ادبی کردیم اعتراف کنیم . خدا تمام کراماتها را در حق تو پیاده کرد . ما نبودیم و تقاضای ما نبود تو ناگفته ی ما می شنود . بعد ما را اینجا آورده است . نعمت مادی و معنوی را داده است و حتی بعضی چیزهایی که فکر می کنیم خدا به ما نداده ، در حقیقت داده و ما فکر می کنیم که نداده است . زیرا ما متوجه مصلحت و خیر خودمان نمی شویم . آیا چنین حقیقتی گناه کردن دارد ؟ چرا ما باید با غرور در مقابل خدا بایستیم و گناه بکنیم ؟ پس هر رفتار زشت را کوچک نشمارید . در بعضی موارد غضب خیلی فعال می شود . یکی از آن موارد ناامید شدن از لطف پروردگار است . در عین حال که می خواهیم از غضب بگوییم از رحمت خدا هم می گوییم . از مهمترین عواملی که غضب الهی را فعال می کند یعنی ما را از خدا دور می کند ، ناامیدی از رحمت و بخشش خداست . من گناه کرده ام اما در را به روی من بسته است . همچنان در باز است و می گوید که برگرد . اگر من با حالت ناامیدی بگویم کجا برگردم مگر راه بازگشت هم هست ؟ شیطان مرتب این را القاء می کند که با یان همه گناه کجا می خواهی بروی . جوانی پیش پیامبر ناله می کرد و می گفت که گناه سنگینی کرده ام . پیامبر فرمود : هر چه که گناه تو سنگین باشد از رحمت الهی سنگین تر نیست . وقتی این تعبیر خیلی سنگین را بکار برد ، حضرت او را با ناراحتی نگاه کرد. چرا تو باید حالت یاس و ناامیدی پیدا کرده باشی ؟ یاس و ناامیدی که درچهره ی این جوان بود پیامبر را ناراحت کرد . دیگری اینکه سعی کنیم نسبت به حقوق اهل بیت حالت بی مهری نشان ندهیم . امام بر گردن ما حق دارد . ما باید تعهداتی که نسبت به شخصیت امام داشته باشیم حتی المقدور به اما زمان (عج) نزدیک بکنیم . در زیارت جامعه ی کبیره می فرماید : یکی از مواردی که باعث فعال شدن غضب الهی می شود این است که انسان آگاهانه نسبت به حقوق ولایی اهل بیت بی اعتنایی کند . الان ما امام زمان (عج) داریم که حاضر و ناظر برماست و ما منتظر ظهور او هستیم . اگر من رابطه ام را با امام زمان درست کردم اینها در تعامل من با دیگران هم اثر دارد . دیگری بد اخلاقی ها است که غضب الهی را فعال می کند . بگو مگو ها ، بددهانی ها ، فحاشی ها . می بینید که در محیط خانواده ، اعضای خانواده با ادبیات زیبا با هم صحبت نمی کنند . پیامبر فرمود :با فحش و ناسزا با هم صحبت نکنید . خدا ادبیات زشت و بد را در خانواده قبول نمی کند و غضب الهی این است . حالا خانم یا بچه اشتباهی کرده است ، نباید با تندی و عصبانیت و پرخاشگری مسئله را حل کرد . امام کاظم (ع) فرمود : دو طائفه هستند که نباید در مورد آنها غضب کرد ، یکی بچه ها و یکی خانم ها . زیرا اینها نمی توانند پرخاش را تحمل کنند . این مثل گل پرپرشدنی است و طوفان  نمی طلبد . اینها را باید با نوازش نگه داریم . قرآن وقتی می خواهد پیامبر را ستایش کند نمی گوید که تو خیلی نماز   می خوانی یا خیلی روز می گیری بلکه می گوید که تو خلق عظیم داری . و پایه های اخلاقی تو خیلی بلند است . شاخصه های اخلاقی تو خیلی برجسته است . در محیط های بیرون از خانواده گاهی می بینید که طرف عصبانیت های بی مورد تحقیق نکرده وبر اساس بدبینی ، در موردی به جنگ و جدال می پردازد و بعد می فهمد که اشتباه کرده است . در روایت داریم که اگر کسی از سر خصومت و دشمنی به بحث و جدال بپردازد در جهنم است تا دست از این کار بردارد . و گاهی توفیق دست برداشتن از این کار را پیدا نمی کند زیرا گرفتار غرور می شود . زیرا لج کرده ، بداخلاقی کرده و گرفتار غرور هم می شود . گاهی رفتارهایی در محیط اجتماعی یا خانوادگی انجام می گیرد که خیلی خطرناک است . طرف حرفی را از یک نفر به فرد دیگری می برد و دو نفر یا دو فامیل را بهم می ریزد . پیامبر فرمود : اگر فردی بخواهد بین دو نفر مسلمان فساد ایجاد کند و می خواهد کاری بکند که بین آنها فاصله بیفتد ، در دنیا و آخرت از رحمت خدا دور است . گاهی عادت کرده ایم و با اسم درد دل و غیبتش نباشد مردم را بهم     می اندازیم . این ادبیات خوبی نیست که بنشینیم و بدی های همدیگر به بگوییم .و این باعث از بین بردن اخلاق    می شود .بعد می گوییم که درد دل کردیم . خیر شما درد دل نکردید بلکه آتش در خودت و در دیگری بوجود آوردی . من خودم را از رحمت خدا دور کرد ام و باید از این بترسم زیرا از رحمت خدا دور هستم و در آتش جهنم خواهم بود . گناه یعنی آتش افروزی . در جهنم هر چه که انسان می سوزد مرگ ندارد و گرفتار عذاب هایی است که در جهنم فریاد می زند لااقل ما را بمیرانید ،  ندا می رسد که دیگر مرگی نیست . اگر ما مورد رحمت خدا قرار نگیریم نتیجه ی غضب خدا دوزخ است . بازتاب آن در همین دنیا هم هست . وقتی در دنیا داری آبروی فردی را می ریزی ، ایجاد اختلاف می کنی ، دلی را می شکنی ، با عصبانیت و پرخاشگری با دیگران رفتار می کنی ، ریا کاری می کنی ، نگاه حرام می کنی و … یعنی من خودم را از بهشت دور می کنم و به آتش نزدیک می کنم ودر مراتب آتش پایین می آیم . پس در دنیا آثار منفی اش را دارد . امام رضا (ع) می فرماید : اگر شما گناه جدید کردید ، منتظر بلای جدید هم باشید . پس در دنیا گرفتاری دارد و در هنگام مرگ چطور      می خواهیم از این سوراخ تنگی که برای خودمان درست کرده ایم عبور کنیم . گناهان برای انسان تنگنا درست می کند. و بعد وارد فضای زندگی برزخی همراه با انواع گناهان و عذاب هایی که خودت برای خودت درست کرده ای . به لطف و رحمت خدا پشت کردی و به دعوت شیطان گوش کردی . هرچه گناه سنگین تر باشد عمق شدت غضب خدا هم بیشتر است .

 حالا چکار کنیم که دچار غضب الهی نشویم ؟

ما از این گناهان ناامید نشویم زیرا می توانیم توبه کنیم . اگر توبه نکنیم گرفتار این ها می شویم . اگرکسی توبه  کند به رحمت خدا امید داشته باشد . از پیامبر فرمودند که چکار کنیم که دچار غضب الهی نشویم ، ایشان فرمود : غضب نکنید . یعنی با مردم پرخاشگری نکنید . با مردم با مهربانی و محبت برخورد کنید تا خدا هم با مهربانی با شما برخورد کند . صدقه ی پنهانی در دل شب ، گره از کار مومن باز کردن و  با اعضای خانه همراهی کردن آتش غضب الهی را خاموش می کند .

متن ارائه شده  برگرفته از سخنان زنده یاد حجت الاسلام والمسلمین مهندسی در برنامه سمت خدا در تاریخ 1/3/90 می باشد نکات مشخص شده در متن نکات کلیدی از نظر این طلبه حقیر است و در متن اصلی فایل دانلود شده ، مشخص نشده است..

(زهره جمالی زواره/ طلبه پایه سوم/ مدرسه زینب کبری (س) اردستان)