وَ تَعَلَّمُوا الْقُرْآنَ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ
قرآن را فرا گيريد كه نيكوتر سخن است.
وَ تَفَقَّهُوا فِيهِ فَإِنَّهُ رَبِيعُ الْقُلُوبِ
و در ژرفايش بينديشد كه قلبها را بهاران است.
وَ اسْتَشْفُوا بِنُورِهِ فَإِنَّهُ شِفَاءُ الصُّدُورِ
و از پرتوش درمان جوييد كه بيماريهاى درون را درمان است.
وَ أَحْسِنُوا تِلَاوَتَهُ فَإِنَّهُ أَنْفَعُ الْقَصَصِ
و سرانجام آن را نيكو تلاوت كنيد كه زيباترين داستان است.
وَ إِنَّ الْعَالِمَ الْعَامِلَ بِغَيْرِ عِلْمِهِ كَالْجَاهِلِ الْحَائِرِ الَّذِي لَا يَسْتَفِيقُ مِنْ جَهْلِهِ
آرى، آن عالمى كه بر خلاف علم خود عمل مى‏كند، چونان نادان حيرت زده‏اى باشد كه هيچ گاه از خواب جهل بيدار نگردد.
بَلِ الْحُجَّةُ عَلَيْهِ أَعْظَمُ
بلكه برهان محكوميت او، بزرگتر
وَ الْحَسْرَةُ لَهُ أَلْزَمُ
و افسوسش گريبانگيرتر است!
وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَلْوَمُ
و او در محضر الهى، مورد سرزنش بيشتر
صبحى صالح، خطبه 110، ، صفحه ‏ى 164

پس به این فرمان های حیات بخش مولایمان عمل کنیم:
1 - ابتدا در پی یادگیری قرآن باشیم.
2 - پس از یادگیری؛ در آیات نورانی الهی بیندیشیم. اندیشه ای که بهار تازه ای در دلهای ما بیافریند.
3 - شفای بیماریهای روحی و روانی و اخلاقی و رفتاری خویش را در این اندیشه ها بجوئیم.
4 - تلاوتی دل انگیز را از آن انجام دهیم، تا آیات الهی بردل و جانمان بنشیند و قلب و روحمان را تسخیر نماید.
5 - از همه مهمتر؛ عمل به فرامین آن را، پراهمیت ترین مسئله زندگی خویش قرار دهیم و عمل به اندیشه قرآنی را اولین و جدی ترین کار خویش بدانیم. زیرا کسی که این حقایق هستی بخش را بفهمد و عمل نکند؛ به بدترین افسوسها گرفتار خواهد شد و…

و سئل عن الايمان، فقال: الايمان معرفه با لقلب، و اقرار با للسان، و عمل با لاركان. -ح /227
ترجمه:
از اميرالمؤمنين عليه‏ السلام، پر سيدند كه:((ايمان چست))؟
فرمود:((ايمان عبارت است: شناخت قبلى، اعتراف و اقرار به زبان، عمل با اعضاء و جوارح بدن))
شرح:
ايمان حقيقى: نشانه‏ هائى دارد، كه هر كس اين نشانه ‏ها را در خود داشته باشد، مؤمن حقيقى است.
امام عليه‏ السلام، براى مؤمن حقيقى، سه نشانه اصلى و مهم تعيين فرموده است، كه ما نيز با توجه به آنها ميتوانيم مؤمنان حقيقى را بشناسيم. طبق فرموده امام (ع) مؤمن حقيقى كسى است كه:
* اولا شناخت قبلى داشته باشد. يعنى از صميم قلب و از ته دل، وجود خدا را شناخته باشد، و صميمانه معتقد باشد كه اصول دين اسلام، يعنى يگانگى خداوند متعال، نبوت حضرت محمد (ص)، و فرارسيدن روز قيامت، عدل خداوند و جانشينى امامان عليه‏السلام ، بر حق است.
* ثانيا به زبان اعتراف كند، يعنى اعتقادات الهى و اسلامى خود را بر زبان آورد، و همواره كلمه((شهادتين)) را به زبان جارى سازد، و به يگانگى خدا و نبوت حضرت محمد (ص) اقرار كند.
* ثالثا وظايف اسلامى خود را با اعضاء بدنش انجام دهد، يعنى وضو ساختن، نماز خواندن، روزه گرفتن، بدنگرفتن با زبان بد نشنيدن با گوش، نگاه حرام نكردن با چشم، و… تمام وظائفى را كه خداوند براى اعضاء بدن او تعيين فرموده است، بطور صحيح و كامل به انجام رساند.
بنابراين، كسی كه يكى از اين نشانه‏ ها، يا قسمتى از اين نشانه‏ ها را نداشته باشد، نمی تواند خود را مؤمن حقيقى بداند.

اتقوا معاصى الله فى الخلوات فان الشاهد هو الحاكم. ح / 324.
ترجمه:
در خلوت و تنهايى هم، از گناه و نافرمانى بپرهيزيد، زيرا همان كسى كه گناه شما را مى ‏بيند (يعنى خداوند) خودش نيز درباره آن، داورى خواهد كرد.
شرح:
گروهى از افراد كوته فكر هستند، كه گمان می ‏كنند اگر در خلوت و تنهايى، مرتكب گناه شوند، و كسى شاهد گناه آنها نباشد، از كيفر و مجازات در امان خواهند بود. غافل از آنكه خداوند، در همه جا حاضر است، و در خلوت و تنهايى هم، شاهد اعمال بندگان خويش است.
امام صادق (^{عليه‏السلام)} می ‏فرمايد: كسيكه در تنهايى مرتكب گناه مى‏ شوند، مثل كسى است كه در يك كشتى، داخل اطاقك خصوص خود، نشسته است و كف آن را سوراخ مى‏ كند. گرچه كسى شاهد اين عمل زشت و نادرست نيست، تا از آن جلوگيرى كند، يا آن شخص را به مجازات رساند، ولى چنين كسى، مجازات عمل خود را خواهد ديد، زيرا به خاطر كار زشت او، ديگران هم صدمه خواهند ديد. چون سرانجام، آب دريا، از سوراخ آن اتاقك بلا خواهد آمد، و همه كشتى را، با تمام سرنشينان آن غرق خواهد كرد.
پس گناه، اگر در خلوت و تنهايى صورت گيرد، هم شخص گناهكار به مجازات خواهد رسانيد، هم به روى جامعه اثر بد خواهد گذاشت.
از سوى ديگر، انسان در رابطه با خدا، بايد بداند كه: هرچند در خلوت و تنهايى مرتكب گناه شود، و كسى شاهد او نباشد، ولى خداوند، او را مى ‏بيند و شاهد گناهان اوست. به اين ترتيب، شخص گناهكار، در روز رستاخيز، از داورى خداوند توانا و بينا كه خود آن گناه را ديده است - هيچ راه فرارى نخواهد داشت.

ای مردم

دنیا آرزومندان و خواهان خود را فریب می دهد ،

برای شیفتگان خود ارزشی قائل نیست

و آن کس را که بر دنیا پیروز شود مغلوب گرداند

 به خدا سوگند هرگز ملتی از ناز و نعمت گرفته نشدند مگر

 به کیفر گناهانی که انجام داده اند

“ زیرا خداوند بر بندگان خود ستم روا نمی دارد “.

اگر مردم به هنگام نزول بلاها و گرفته شدن نعمت ها ،

 با درستی نیت  در پیشگاه خدا زاری کنند

و با قلب های پر از محبت از خداوند درخواست عفو نمایند ،

آنچه از دسنشان رفته باز خواهد گشت

و هرگونه فسادی اصلاح خواهد شد.

من ترسناکم که در جهالت و غرور فرورفته باشید ،

 چه اینکه در گذشته به سویی کشیده شدید که قابل ستایش نبود.

 اما اگر در زندگانی خود اصلاحاتی پدید آورید سعادتمند خواهید شد.

وظیفه من جز تلاش و کوشش در اصلاح امور شما نیست ،

اگر می خواستم ، بی مهری های شما را بازگو می کردم ،

 خدا آنچه را گذشت ببخشاید.

نهج البلاغه/ خطبه 178

خداوندپیامبرش را

با نوری درخشان وبرهانی آ شکارو راهی روشن و کتابی هدایتگر برانگیخت.

 خانواده او نیکوترین خانواده و درخت وجودش از بهترین درختان  است که شاخه های آن راست و میوه های آن سر به زیر و در دسترس همگان است.

زادگاه او مکه و هجرت او به مدینه ، پاک و پاکیزه است که در آنجا نام او بلند شد و دعوتش به همگان رسید.

خدا او را با برهانی کامل و کافی (قرآن) و پندهای شفابخش و دعوتی جبران کننده فرستاد.

با فرستادن پیامبر (صلی ا… علیه واله و سلم) شریعت های ناشناخته را شناساند و ریشه بدعت های راه یافته در ادیان آسمانی را قطع کرد و احکام و مقررات الهی را بیان فرمود.

پس هرکس جز اسلام دینی را انتخاب کند به یقین شقاوت او ثابت

و پیوند او با خدا قطع

و سقوطش سهمگین خواهد بود

و سر انجامش رنج و اندوهی بی پایان و شکنجه ای پردرد می باشد

 بر خدا توکل می کنم ، توکلی که بازگشت به سوی او باشد و

 از او راه می جویم راهی که به بهشت رسد، وبه آنجا که خواست اوست بینجامد.

خطبه 161/ نهج البلاغه/ محمد دشتی

فردا به امروز نزدیک است ، و امروز با آنچه در آن است می گذرد,

 و فردا می آید و بدان می رسد،

گویی هر یک از شما در دل زمین به خانه مخصوص خود رسیده و در گودالی که کنده اند آرمیده اید.

وه که چه خانه تنهایی؟!

 و چه منزل وحشتناکی؟!

و چه سیاه چال غربتی؟!

گویی هم اکنون بر صور اسرافیل دمیدند و قیامت فرا رسیده و برای قضاوت و حسابرسی قیامت بیرون شده اید

 پندارهای باطل دور گردیده بهانه ها از میان برخاسته و

حقیقت ها برای شما آشکار شد ه و شما را به آنجا که لازم بود کشانده اند.

پس از عبرت ها پند گیرید

و از دگرگونی روزگار عبرت پذیرید و از هشداردهندگان بهره مند گردید

(نهج البلاغه/خطبه 157)

عجز انسان از درک فرشتگان(فرشته مرگ):

آیا هنگامی که فرشته مرگ به خانه ای درآمد،از آمدن او آگاه می شوی؟

آیاهنگامی که یکی را قبض روح می کند او را می بینی؟

بچه را چگونه در شکم مادر می میراند؟

آیا از راه اندام مادر وارد می شود؟

یا روح به اجازه ی خداوند،به سوی او می آید؟

یا همراه کودک در شکم مادر به سر می برد؟

آن کس که آفریده ای چون خود را نتواند وصف کند،چگونه می تواند خدای خویش را درک کند؟

خطبه112نهج البلاغه

«وَ قَالَ (علیه السلام ):لَا تَسْتَحِ مِنْ إِعْطَاءِ الْقَلِيلِ فَإِنَّ الْحِرْمَانَ أَقَلُّ مِنْه‏

و درود خدا بر او، فرمود: از بخشش اندك شرم مدار كه محروم كردن، از آن كمتر است.»

                                                                             (حكمت 67/ نهج البلاغة-ترجمه دشتى)

توجه: 1- خدداری کردن از «بخشش اندک» فکر و عمل درستی نیست زیرا این عمل هم موجب محرومیت دیگران از نیازشان می گردد و هم خود بخشش کننده از اجر و فواید معنوی محروم می ماند.

2- در فرهنگ اسلام،«بخشش اندک توام با اخلاص»،اندک نیست.حضرت علی(علیه السلام)در حکمت 422می فرمایند:«کار خیر را انجام دهید و اندک آن را کوچک نشمارید زیرا کوچک آن(اگر برای خدا باشد در نزد خدا) بزرگ و اندک آن بسیار است».

3- تفکر«یا هیچ یا همه چیز»تفکر نادرست و موجب عدم رشد در زمینه پیشرفت های مادی و معنوی است زیرا این طرز تفکر باعث می شود انسان از فعالیت های کم و کوچک خودداری کرده و به آن ادامه ندهد در حالی که حضرت در حکمت 278می فرمایند:« قَلِيلٌ تَدُومُ عَلَيْهِ أَرْجَى مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْه»کار اندکی که آن را ادامه دهی از کار بسیاری که ملالت و خستگی آورد،بهتر و امیدوارکننده تر است.

وَ قَالَ )ع( مَنْ ضَيَّعَهُ الْأَقْرَبُ أُتِيحَ لَهُ الْأَبْعَدُ.

اگر نزدیکان انسان او را طرد کنند خداوند سبحان به واسطه غریبه ها او را یاری خواهد کرد .

(کما این که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را نزدیکانش طرد کردند ولی خداوند منان بواسطه غریبه ها و دو قبیله بزرگ اوس و خزرج او را یاری کرد.)

توضیح کوتاه: 

پس انسان مومن هرگز نباید از عدم حمایت نزدیکان و اطرافیان خود، حالت یأس و سستی در پیگیری اهدافش پیدا شود زیرا خداوند عهده دار امور مومن بوده و او را تحت هر شرایطی از حمایتها و یاریهای خویش برخوردار خواهد نمود.

لاَ قُرْبَةَ بِالنَّوَافِلِ إِذَا اءَضَرَّتْ بِالْفَرَائِضِ 

                                                            (حكمت : 38 نهج البلاغه)

  ترجمه: اگر کار های مستحب به واجبات ضرر برساند، موجب قرب به خدای تعالی نمی گردد.

توضیح مختصر:

جایگاه «واجبات»نسبت به سایر دستورات دین، از اولویت و اهمیت بیشتر و بالاتری برخوردار است، یعنی اولویت اول انجام واجب است بنابراین در صورت اشتغال به امور مستحبی، اگر لطمه ای به واجبات می رسد و یا حرامی صورت می گیرد انجام مستحب باید ترک شود مثلاً عزاداری نیمه شب (در کوچه ها) امری مستحب است اما مردم آزاری و ایجاد مزاحمت برای تردد و استراحت مردم کاری حرام است، به جای آوردن عبادات و شب زنده داری بسیار مستحب و خوب است به شرط اینکه برای نماز صبح مشکلی ایجاد نشود.

البته روشن است که انجام عبادات و کارهای مستحبی در جای خود، بسیار پسندیده و مطلوب دین است.