عبادت گاهى از روى خوف و ترس است و گاهى به طمع رسيدن به چيزى و گاهى هم به خاطر اين كه او سزاوار است و اهليّت دارد نه غير او؛ چون ديگرانى كه ما براى آن‏ها هستى‏مان را فدا كرده‏ايم و برايشان از صبح تا شب‏ دويده‏ايم و با سر به سمت خواسته‏هاشان رفته‏ايم، حتّى گامى براى ما برنداشته‏اند و قدمى جلو نيامده‏اند.
عامل اين قوّت چند چيز است:
1- توجّه به آمر و معبود و معرفت به عظمت و كرامت او.
آدمى وقتى بداند كه چه كسى به او دستور داده به اندازه‏اى كه آن شخص برايش ارزش داشته باشد، به همان اندازه نسبت به خواسته‏ى او فعّال مى‏شود و در انسان انگيزه ايجاد مى‏شود.
آن چه به انسان نيرو مى‏ دهد

و ماهيچه ‏هاى خسته‏ ى او را فعّال و بيدار مى‏كند و در او انگيزه ايجاد مى‏كند، همان توجّه به آمر و محبوب و شناخت عظمت اوست. من براى كسانى كه حرمتى قائل بودم و برايم عزيز بودند، قبل از اين كه نگاهشان به سمتى برود، در من انگيزه‏اى ايجاد مى‏شد كه به آن سمت بروم و قبل از اينكه نگاهشان به در برسد من در را باز كرده بودم و قبل از اينكه بخواهند ناله‏اى بكنند و يا حرفى بزنند حاضر و آماده شده بودم.
يكى از بزرگان نقل مى‏كند كه شبى براى عبادت در كنار مسجد سهله بودم، ديدم جلوى محراب، درويشى با موهاى بلند و ژوليده مشغول عبادت است. تا صبح ناله مى‏كرد و مضامينى از دعا مى‏خواند كه برايم تازگى داشت، متحيّر ماندم يك درويش و اين همه دقّت و اطّلاع؟! نزديك صبح شد، خاموش شد و رفت. خادم، صبح برايم سماور و چاى آورد، پرسيدم اين درويش كيست؟ گفت: درويشى اينجا نيست. گفتم چرا همان كسى كه ديشب‏ در محراب بود. خادم گفت او ميرزا خليل اللَّه كمره‏اى است. گفتم ميرزا خليل اللَّه كه استسقاء «1» گرفته و دو سال است كه از خانه تكان نمى‏خورد. خادم گفت: الان در حجره است و روز كه مى ‏شود اصلًا نمى ‏تواند تكان بخورد. آن بزرگ گفت آمدم، ديدم كه بدنش به قدرى ورم كرده كه نمى‏ تواند حركتى كند، ولى وقتى شب مى‏شود از جا بلند مى‏شود و براى عبادت به مسجد مى‏ آيد.
اين قوّت در عبادت است كه عظمت محبوب و معبود، چنان انگيزه‏اى در تو ايجاد مى‏كند كه همه‏ ى دردها را فراموش مى ‏كنى.
اينكه نسبت به پدر و مادر وارد شده كه نگذاريد امر كنند، و نسبت به مؤمنين آمده كه نگذاريد ذلّت سؤال و درخواست در چهره‏شان آشكار شود، «ابْتَدِى‏ء بِالْعَطيَّةِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ». «2»
سِرّش همين نكته و توجّه به آمر و محبوب است.
توجّه به عظمت دوست، تو را تحقير مى‏ كند و به خوبى ‏هايت نگاه نمى‏كنى، مزد نمى‏ خواهى و حتّى شرمنده‏اى.
در تاريخ آورده‏اند شخصى در يك كوزه‏ى پر از كِرم و كثافت براى خليفه‏ى بغداد كه بين دجله و فرات كاخى داشت آبى هديه آورده بود. خليفه، به او مزدى داد و به افرادش گفت، هنگام رفتن او را از كنار دجله و فرات ببريد.
خدا شاهد است كه حتّى خوبى ‏هاى ما استغفار دارد.
زِ بود مستعار استغفر الله زِ هر چه غير يار استغفر الله‏
خيال مى‏كنيم كه عبادت كرده‏ايم. دو تومان در راه خدا مى ‏دهيم و دو ميليون تومان طلبكاريم و مى‏ خواهيم جبرئيل و ميكائيل و ملائكه به كمك ما بيايند.

استاد صفايى دعاهاى روزانه حضرت زهرا(س)، ص: 61